Karen Horney (1885–1952), psikodinamik teorilerde devrim yaratan ve kadın psikolojisine yönelik geleneksel Freudyen yaklaşımlara meydan okuyan Alman-Amerikalı bir psikanalisttir. Horney, özellikle nevroz ve kişilik gelişimi üzerine yaptığı çalışmalarla tanınır. Feminist psikoloji ve modern psikoterapinin öncülerinden biri olarak kabul edilir.
Hayatı ve Eğitimi
- 16 Eylül 1885’te Almanya’nın Hamburg kentinde doğdu. Babası otoriter bir deniz kaptanı, annesi ise daha liberal ve destekleyici bir figürdü.
- Horney, 1906 yılında tıp fakültesine girerek Berlin Üniversitesi’nde tıp eğitimi aldı. Daha sonra psikiyatriye yönelerek psikanaliz üzerine çalıştı.
- 1910’da Carl Jung ve Sigmund Freud’un teorilerinden etkilendi, ancak ilerleyen yıllarda Freud’un özellikle kadın psikolojisiyle ilgili görüşlerine karşı çıktı.
Kariyeri ve Katkıları
- Nevroz Teorisi ve Kişilik Gelişimi
- Horney, nevrozun temelinde çocuklukta yaşanan temel kaygının (basic anxiety) yattığını öne sürdü. Çocuğun çevresine olan güvensizliği ve sevgisizlik hissi, yetişkinlikte nevrotik davranışlara yol açabilir.
- Nevrotik bireylerin geliştirdiği üç temel başa çıkma stratejisini tanımladı:
- İnsanlara yönelmek (aşırı uyum).
- İnsanlara karşı gelmek (aşırı saldırganlık).
- İnsanlardan kaçınmak (içe kapanma).
- Feminist Psikoloji
- Horney, Freud’un kadınlarda penis kıskançlığı teorisine karşı çıktı ve bunun yerine erkeklerin “rahim kıskançlığı” yaşayabileceğini savundu.
- Kadınların psikolojik sorunlarının, biyolojik faktörlerden ziyade toplumsal beklentilerden ve kültürel baskılardan kaynaklandığını öne sürdü.
- Psikanalizin Yeniden Yapılandırılması
- Horney, psikanalizin daha insancıl ve birey odaklı bir yaklaşıma evrilmesi gerektiğini savundu. Psikoterapide empati ve güven ilişkisinin önemine dikkat çekti.
Önemli Eserleri
- The Neurotic Personality of Our Time (1937)
- New Ways in Psychoanalysis (1939)
- Self-Analysis (1942)
- Our Inner Conflicts (1945)
- Neurosis and Human Growth (1950)
Bu eserlerde Horney, bireyin içsel çatışmalarını anlamaya yönelik pratik ve teorik yaklaşımlar sunar.
Ölümü ve Mirası
- 4 Aralık 1952‘de New York’ta kanser nedeniyle hayatını kaybetti.
- Karen Horney, psikanalize getirdiği yenilikçi ve insancıl yaklaşımlar sayesinde modern psikolojide önemli bir yere sahiptir. Özellikle kadınların psikolojik sorunlarının toplumsal kökenlerini anlamaya yönelik katkıları, feminist hareketler üzerinde derin bir etki bırakmıştır. Horney’in çalışmaları, bugün hâlâ psikoterapi ve kişilik teorileri alanında büyük önem taşır.
